انجمن نجات ايران
بحران آب، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی،
نشست زمین و در نهایت خطرپذیری بیشتر در برابر زلزله؛ این دومینویی است که سوء مدیریت
در زمینه بحران آب به وجود آورده است. مدیرکل مخاطرات زمین‌شناسی و اکتشافات سازمان
زمین‌شناسی کشور روز گذشته خبری تکان‌دهنده داشت: دشت تهران (جنوب شهر تهران) ۳۶ سانتی‌متر
مربع فرونشست زمین دارد. به گفته محمدجواد بلورچی این اتفاق بی‌سابقه خطرپذیری شهر
تهران در برابر زلزله را بیشتر میکند.
بحران آب یکی از مشکلات مهم در کشور ماست که عوامل
متعددی در ایجاد آن نقش دارند. قرار گرفتن کشور ما در یک منطقه گرم و خشک با بارندگی
پایین از یکسو و هدررفت بسیار آب در کشور از سوی دیگر باعث ایجاد بحران آب در کشور
شده‌اند. بنیاد کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل میزان درصد برداشت از منابع آب تجدیذپذیر
در هر کشور را به عنوان شاخص اندازه‌گیری بحران آب معرفی کرده است. براساس شاخص مذکور
هرگاه میزان برداشت آب یک کشور بیشتر از ۴۰ درصد کل منابع آب تجدیدپذیر آن باشد این
کشور با بحران شدید آب مواجه است. با توجه به اینکه در ایران هم اکنون ۶۹ درصد کل آب
تجدیدپذیر کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد.
ایران با متوسط بارش سالانه ۲۵۰میلیمتر جزو مناطق خشک دنیا محسوب می‌شود که البته این
میزان بارندگی هم در تمام نقاط کشور یکسان نبوده و در بسیاری از قسمت‌ها سرانه بارندگی
بسیار پایین‌تر است. این درحالی است که میزان هدررفت آب در کشور ۲۵ درصد است که اگر
قرار باشد رقم هدررفت آب در کشور را به صورت ریالی به دست آوریم چیزی حدود ۵۳۱۳ میلیارد
ریال می‌شود که رقم بسیار تأمل‌برانگیزی است. میانگین مصرف آب شرب خانگی حدود ۱۹۰ لیتر
در شبانه‌روز است درحالی که متوسط مصرف آب خانگی در دنیا برای هر نفر در شبانه‌روز
۱۵۰ لیتر است و ماجرا زمانی صورت خطرناک‌تری پیدا میکند که بدانیم شهر تهران با
۳۶ متر نشست میزان مصرف آب آن برای هر شهروند بین ۲۲۰ تا ۲۷۶ لیتر آب در شبانه‌روز
است. شهر تهرانی که میزان بالایی از آب آن از سفره‌های آب زیرزمینی تأمین می‌شود و
این هدردادن بی‌رویه آب مشکل نشست زمین را بیشتر میکند.
نشست ۳۶ سانتی‌متری تهران
کاهش ۶۰ درصدی سطح آب‌های زیر زمینی در ایران اولین
اثر نامطلوب آن نشست زمین است. مدیرکل مخاطرات زمین‌شناسی و اکتشافات سازمان زمین‌شناسی
گفت: دشت تهران (جنوب شهر تهران) ۳۶ سانتی‌متر مربع فرونشست زمین دارد. هشت سال پیش
میزان فرونشست در دشت تهران ۱۷ سانتی‌متر بود اما اندازه‌گیری ما اکنون نشان داده که
این میزان دو برابر رشد داشته است. محمدجواد بلورچی با بیان اینکه چون فرونشست در تمام
گستره دشت رخ می‌دهد نمی‌توان آن را حس کرد گفت: زمانی متوجه این نشست‌ها می‌شویم که
با کوچکترین زلزله‌ای همه ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهری ویران شود. او به برداشت بی
رویه آب درکشور اشاره کرد و افزود: در ۴۰سال گذشته، بهره‌برداری از منابع زیرزمینی
به سرعت افزایش یافته است و به عبارتی آبی که در طول ۱۰ هزار سال ذخیره شده در این
مدت کوتاه برداشت شده است. او تصریح کرد: به‌طور میانگین سطح آب زیرزمینی در دشت‌های
کشور بین نیم تا یک متر پایین رفته است و با توجه به نبود بارندگی، این آب برداشت شده
دوباره برنمی‌گردد. بلورچی افزود: وقتی آب‌خوانی از آب تهی شود فضای خالی شده از آب
بدون بازگشت است و دیگر هم با آبی پر نمی‌شود. او افزود: ۹۲ درصد آب زیرزمینی کشور
استخراج و صرف کشاورزی می‌شود، به همین دلیل در هرجایی که سرسبزی وجود دارد مناطقی
از آب تهی شده نیز وجود دارند. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما او گفت: هم‌اکنون میزان
آبیاری در بخش کشاورزی ایران ۳۵درصد است که با این وجود دربخش کشاورزی دیگر نمی توان
کشت‌ها را ادامه داد، راندمان باید دست‌کم به ۷۰ درصد برسد تا بتوان وضع کنونی کشاورزی
را حفظ کرد.
یک مدیریت جامع منابع آبی لازم است
یک نماینده مجلس در مورد کمبود آب در کشور به «آرمان»
می‌گوید: ما جز کشورهای کم‌آب دنیا هستیم. با توجه به کاهش بارندگی در کشور لازم است
که یک مدیریت جامع برای منابع آبی داشته باشیم. در صورت نبود یک برنامه جامع مشکلات
جبران‌ناپذیری روی خواهد داد. مهرداد بائوج لاهوتی می‌افزاید: یک مرکز تحقیقاتی در
برلین اعلام کرده است که در کشور ما سالانه زمین دو تا سه سانت نشست میکند که این
میزان در بعضی از مناطق به ۱۵ سانت و در تهران به ۳۶ سانت می‌رسد. در بعضی از استان‌ها
نشست زمین باعث ایجاد شکاف‌هایی شده است. او تصریح میکند: مدیریت جامع منابع آب در
کشور ما بحث مهمی است زیرا کشور ما در یک منطقه گرم و خشک با منابع کم‌آبی است که هدررفت
آب در آن بسیار زیاد است. این بحران به جایی رسیده است که در استان‌های شمالی با هزار
میلیمتر بارندگی در سال در فصول گرم، کم‌آبی داریم. در صورتی که اگر در زمینه مدیریت
آب در شمال کشور برنامه درستی داشته باشیم می‌توان آب این استان‌ها را به استان‌های
خشک اطرف انتقال داد و نیاز آبی آنها را تأمین کرد. او تأکید میکند: اگر تا چند سال
آینده برنامه جامعی برای مدیریت منابع آبی نداشته باشیم در بسیاری از شهرهای کشور شاهد
بحران خواهیم بود. نباید دست روی دست گذاشت و بعد از روی دادن بحران به فکر اقدام کردن
افتاد. بحران دریاچه ارومیه حادثه‌ای بود که در طول ۲۰ سال روی داد ولی ما به آن توجه
نکردیم تا هنگامی که اوضاع بحرانی شد.
ادامه دادن به روال قبل مشکلات را بیشتر میکند
یک عضو شورای شهر تهران در مورد حل مشکل بحران آب
تهران به «آرمان» می‌گوید: با توجه به مشکل کم‌آبی که شهر تهران با آن مواجه است درحال
حاضر صرفه‌جویی در مصرف آب بهترین راه‌حل است. اگر به روال قبل ادامه بدهیم، مشکلات
بیشتر می‌شوند. محمد حقانی می‌افزاید: برای حل مشکل آبی یک‌سری راهکارهایی وجود دارد
که از آن جمله می‌توان به کنترل جمعیت در شهر تهران اشاره کرد. ترمیم سیستم انتقال
آب هم به میزان زیادی می‌تواند از هدررفتن آب بکاهد زیرا ۳۰ تا ۳۵ درصد از آب شربی
که برای مصرف شهروندان است در اثر فرسوده بودن شبکه‌های آبی به هدر می‌رود. او تصریح
میکند: بی‌برنامگی در گذشته و عدم مدیریت باعث ایجاد این مشکلات شده است. بنابراین
لازم است که با یک برنامه جامع و کامل در تمام زمینه‌ها به میزان زیادی بحران آب را
مدیریت کرد. او با اشاره به نشست زمین در همه جای تهران می‌گوید: کاهش آب‌های زیرزمینی
اثرات زیست محیطی فلج کننده‌ای دارد.۳۰درصد از آب شرب مورد نیاز شهر تهران از جریان‌های
آب سطحی تأمین می‌شود اما ۵۰ درصد از نیاز آب شهر تهران از آب‌های زیرزمینی استخراج
می‌شود. به‌ویژه در ماه‌های گرم که با کم‌آبی مواجه هستیم بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی
بیشتر می‌شود و از عواقب بعدی این مساله این است که زمین در شهر تهران نشست میکند
که برای آینده بسیار خطرناک است.
