تاریخ :22شهریور ماه 1395/ 12 سپتامبر 2016
عید سعید قربان؛ بین‌الملل انقلاب و قربانی، مبارک باد
عید قربان، در دهم ماه ذیحجه هر سال، یکی از بزرگترین عیدهای اسلامی است با مراسم ویژهیی که از زمان پیامبر «ص» برگزار می‌شود. این مراسم برای نخستین بار در سال دوم هجری توسط پیامبر «ص» با نماز ویژه عید در مدینه برگزار شد. در آن سال، مسلمین توانسته بودند پیروزیهای متعدد از جمله دو رشته پیروزی بس مهم را محقق کنند که هرکدام آنها پیام ویژهیی برای خودی و دشمن داشت:
نخستین پیروزی بزرگ، غلبه بر مشرکین قریش در جنگ بزرگ بدر کبری بود که در ماه رمضان سال دوم محقق شد. در این پیکار بزرگ، ساز و برگ مسلمانان بسیار اندک و شمارشان یک‌سوم مهاجمان مکه بود اما توانستند با کشتن 70 جنگ‌آور از چهره‌های مکه و اسیر گرفتن 70 نفر دیگر، پیروزی خیره‌کننده‌یی به‌دست آورند.
دومین پیروزی بزرگ نیز که با اندکی فاصله، در نیمه ماه شوال همان سال تحقق یافت، غلبه مسلمین بر هم‌پیمانان خائن در شهر مدینه یعنی یهودیان بنی‌قینقاع بود . این قبیله که در خود شهر مدینه استقرار داشتند، با مشرکین مکه رابطه برقرارکرده و با نوید همکاری خود، آنان را به‌نبرد مجدد تشویق می‌کردند. مسلمانان با 15 روز محاصره دژهای خائنان، نهایتاً آنان را به‌زانو در‌آورده و وادارشان کردند که مدینه را ترک کنند.
در جریان هرکدام از این دو رشته پیروزی، ارزش ها و سنن مهمی از جنبش توحیدی اسلام، آشکار گردید و به‌اجرا گذاشته شد. پیروزی بدر آشکارا این پیام را می‌رساند که مسلمین هر چند هنوز فقیرند و نفرات و تجهیزات چندان زیادی در‌اختیار ندارند اما نیرویی هستند که چندین‌بار بیش از ظرفیت معمولی قدرت‌نمایی می‌کنند. و پیروزی بر بنی‌قینقاع به‌صراحت پیام می‌داد که پاسخ خائنان را چگونه قاطع و بی‌تردید کف‌دستشان می‌گذارند.
پیام مشترک این پیروزیها هم، تفاوت پیش و پس از هجرت بود. یعنی پیش از روی‌آوردن مسلمین به‌جهاد که بسی‌مظلومانه آماج دشمن قرار می‌گرفتند و پس از هجرت و با دست‌گشودن به‌جهاد، دیگر هیچ‌دشمنی را یارای ایستادگی در‌برابر آنان نبود.در چنین حال و هوایی بود که به فاصله‌یی کمتر از 2 ماه از پیروزیهای یاد‌شده، یعنی با فرا رسیدن ماه ذیحجه همان سال، پیامبر «ص» عید اضحی (قربان) را اعلام فرمود که در اساس بزرگداشت فدای عظیم ابراهیم است، همان که توسط این پدر‌کبیر موحدان در جریان به‌قربانگاه بردن فرزندش اسماعیل، در تاریخ توحید ثبت شد.
حضرت محمد «ص» به این مناسبت، صلای نماز ویژهیی را داد که مقرر بود با شرکت عامه مسلمین برگزار شود و خود آن حضرت این نخستین نماز عید در تاریخ اسلام را در محلی خارج شهر مدینه برگزار نمود و برای نخستین بار در همین عید، پیامبر اسلام «ص» شخصاً به تقدیم قربانی اقدام کرد. قربانی آن حضرت دو گوسفند بود و پس از اقدام آن‌حضرت، معدود مسلمانانی که توان مالی داشتند به‌این سنت اقتدا کرده و شمار قربانیها به 17 گوسفند بالغ شد.
در خور دقت است که در متون دینی، شعائر قربانی‌کردن برای عموم مؤمنان، حتی برای کسانی که در حج نیستند، بسی مهم شمرده شده است. این اهمیت چنان مؤکد است که برخی از صاحب‌نظران، این عبادت را برای همگان واجب دانسته‌اند. نمونه‌‌یی از این متون، روایتی از حضرت علی ع است که می‌فرماید: مردم اگر می‌دانستند که در قربانی‌کردن چه‌خیر و نیکی نهفته است، به‌قیمت وام‌گرفتن هم که بود، از دست نمی‌دادند. . در روایت دیگری با‌همین مضمون، می‌خوانیم: پیامبرص به همسرش ام‌سلمه که پولی برای خرید قربانی نداشت، فرموده است: وام بگیر و قربانی‌کن که پرداخت این وام را خداوند تأمین می‌کند .
تمامی اهمیتی که اشاره شد، به‌خاطر معنی نمادین قربانی‌کردن است که خود یکی از اعمال نمادین درشمار شعائر جذاب حج به‌شمار می‌رود. نمادی که از سال دوم هجری و مطابق سنت حضرت محمدص در‌دسترس عموم مؤمنان قرار‌گرفته‌است تا حتی اگر در مراسم حج و در سرزمینهای مقدس حرم مکه نیستند، بازهم بتوانند در پیروی از فدای عظیم و عمیق، به‌نخستین قربانی‌کنندگان، یعنی ابراهیم و اسماعیل «ع» بپیوندند، همان کسانی که مانند ابراهیم، فرزند برومند را به‌خواست خداوند و با شوق فراوان به‌قربانگاه می‌برد و یا مانند اسماعیل که خود از پدرش می‌خواهد :
یا ابتِِ افعل ما تؤمر، ستجدنی انشاء‌الله من الصابرین ،
پدرم، فرمان خداوند در مورد ذبح‌کردن مرا به‌اجرا بگذار که مرا در این آزمون جانبازی شکیبا خواهی یافت.
آنچه در داستان ابراهیم می‌گذرد، نه فقط داستان یک فرد و یک پیامبر، بلکه حکایت تمامی تاریخ است. تاریخ مبارزه برضد همه قید و بندها و نظامها و عناصر بهره‌کش و استبدادی. از این رمز فدا و قربانی است که می‌توان ابراهیمیان امروز و هر دوره‌یی را بازشناخت. آنهایی که در مسیر انقلاب و آزادی از نثار هیچ فدیه‌یی نمی‌هراسند.
راستی بدون قربانی و فدا آنچه از وجود ما می‌ماند جز انحطاط و تباهی نیست.چنین است که پدیده نو از خلال درگیری و سختی و از میان رنج و فدا و قربانی بیرون می‌آید تا صلاحیت و شایستگی خود رادرصحنه عمل و آزمایش به اثبات برساند.
