فیگارو:ژرژ مالبرونو،
روزنامه نگار متخصص مسائل خاورمیانه و ایران
مسیر پر پیچ و خم و دشوار بنگاههای اقتصادی فرانسوی برای راه یابی به بازار ایران
«الدورادوی ایران(بهشت
ایران) همچنان دور از دسترس باقی مانده است. دوسال پس از امضاء توافق نامه مربوط
به برنامه اتمی که راه را بر لغو برخی از تحریمهای بین المللی تحمیل شده بر ایران
گشود، شمار شرکتها و گروههای صنعتی فرانسوی که توانسته اند موفق به امضای
قراردادهایی با جمهوری اسلامی شوند، زیاد نیست. تنها بنگاههای اقتصادی که توانسته
اند تا حدی موفق باشند، همان ها هستند که پیش از سال 2015 در ایران حضور داشتند،
نظیر شرکت Bel، Hyperstar (کارفور
سابق)، رنو و پژو...دیگران با مشکلات ناشی از امتناع بانکهای فرانسوی از شرکت در
تأمین و تضمین مالی، حضور شرکای ایرانی غیر قابل معاشرت و ضرورت بعضا درست فهمیده
نشده داشتن صبر و حوصله و فعالیت بی سر و صدا در کشوری که تصمیمات آن در مراکز
متعدد قدرت گرفته میشود، میباشد.
شکست اخیر اعلام شده گروه
ساختمان سازی "بوئیگ" Bouygues میتواند نوعی درس عبرت برای سایرین باشد. غول فرانسوی ساختمان
سازی در اوایل ماه مه اعلام کرد یادداشت تفاهمی که در ژانویه 2016 در جریان دیدار
پرزیدنت حسن روحانی از پاریس، جهت احداث یک ترمینال جدید در فرودگاه بین المللی
تهران امضا شده بود، را لغو میکند. یک پروژه یک میلیارد و دویست میلیون دلاری در
کادر یک پروژه بلند پروازانه تر ساختن «یک شهر جدید» که در بر گیرنده یک منطقه
آزاد تجاری برای سرمایه گذاران سراسر جهان باشد.
این در حالی است که "بوئیگ"
موفق شده بود بر مانع اصلی بر سر راه اکثر گروههای صنعتی فرانسوی مایل به سرمایه
گذاری در ایران غلبه کند : یعنی یافتن مدارهای بانکی جهت تأمین مالی احداث ترمینال
مزبور. با توجه به اینکه بانکهای فرانسوی همچنان بر امتناع از انجام معامله در
ایران از بیم مجازات شدن از سوی ایالات متحده، پا می فشارند، مسئولان تأمین مالی
بوئیگ در سراسر جهان بانک و سرمایه گذاری در چهار گوشه عالم به جستجو برای یافتن
منابع مناسب و علاقمند به این ریسک پرداختند و سرانجام موفق شدند: شماری از مؤسسات
مالی، عمدتا در آسیا، حاضر شدند 800 میلیون دلار روی میز بگذارند و قرار شد بوئیگ
400 میلیون دلار باقی مانده را از صندوق خود تأمین کند.
پاسداران انقلاب
اما بعد چه اتفاقی افتاد؟
هر یک از دو طرف این معامله دیگری را مقصر قلمداد میکند. مسئولان "بوئیگ"
میگویند که ایران نهایتا نخواسته مبلغ قرار داد (و پرداخت احتمالی غرامت) را با
توسل به داراییهای مالی خود تضمین کند. این تضمین برای شرکت چند ملیتی فرانسوی جهت
حفاظت از منافع خود در صورت شکست پروژه اهمیت داشته است. و اما مقامات تهران
میگویند "بوئیگ" به وعده های خود دایر بر انتقال تکنولوژی و ایجاد
اشتغال عمل نکرده است. اما واقعیت اینست که در بحبوحه کارزار انتخابات ریاست
جمهوری در ایران، جناح فوق محافظه کار که با هر گونه گشایش کشور به غرب مخالف است،
این پروژه را دستاویز حمله به روحانی قرار داده است.
بررسی این پروژه عظیم
میتواند از بابت نشان دادن فشرده مشکلاتی که برای انجام معامله در بازار ایران
وجود دارد، آموزنده باشد. تصویب نهایی آن نیاز به تأیید بالاترین مقامات حکومت و
نه تنها وزیر راه و ترابری دولت روحانی، داشت. بخصوص چراغ سبز رهبر عالی علی خامنه
ای یا نزدیکان او، و بخصوص سپاه مقتدر پاسداران که نه تنها مأمور حفاظت از رژیم،
بلکه بطرز گسترده ای درگیر فعالیتهای اقتصادی است، لازم بوده است.
و اما مسأله اینجاست که
سپاه پاسداران انقلاب در لیست سیاه ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار داشته، از
این بابت نهادی غیر قابل معاشرت است. مثلا این پرسش مطرح است که چنانچه در جریان
مذاکرات نهایی، یکی از اعضاء بالای سپاه به مخاطب فرانسوی خود معرفی شود، چه باید
کرد؟ در مقر شرکت "بوئیگ" در پاریس، یکی از مدیران میگوید : «پاسخ
ساده است : از ملاقات با ایشان معذوریم».
یک بازرگان فرانسوی مستقر
در ایران با نوعی طنز در گفتارش میگوید : "بر خلاف آلمانیها، اسپانیاییها
و ایتالیایی ها، فرانسویها میخواهند لباسی که میشویند از سفید هم سفید تر باشد"
و می افزاید : " البته که ما باید مراقب باشیم طرفی که روبروی ما نشسته چه
کسی است. اما بطور کلی، ایرانیها آن قدر ابله نیستند که بیایند و یک عضو پاسداران
را دفعتا وارد قضیه کنند" زیرا بخوبی از وجود نام این نهاد در لیستهای
سیاه ایالات متحده و اتحادیه اروپا اطلاع دارند. و می افزاید : " اما ما
هیچ اجباری نداریم ماهها به تحقیق و بررسی بپردازیم تا ببینیم نهایتا این پاسداران
هستند که سرنخ کار ما را بدست دارند یا خیر". وی همچنین "دو رویی
حاکم" را با اشاره به مثال شرکت آمریکایی Honeywell که دفتری در تهران به مدیریت یک تبعه هلندی
گشوده، در حالیکه ایالات متحده شرکتهای خارجی را از انجام معامله با کشور ملایان
در برخی از بخشهای اقتصاد ممنوع ساخته اند، مورد انتقاد قرار میدهد.
یک پتانسیل عظیم اما در
بلند مدت
خلاصه اینکه آینده همچنان
نامعلوم است. شرکت ساختمانی ونسی Vinciهم
اکنون درگیر مذاکرات حساسی برای توسعه فرودگاههای اصفهان و مشهد است. و اما در
مورد یادداشت توافق امضا شده از سوی گروه نفتی توتال جهت بهره برداری از میدان
عظیم گازی پارس جنوبی، تحقق این قرارداد تا حدود زیادی به مواضع دانالد ترامپ در
قبال ایران بستگی خواهد داشت.
صرفنظر از شرکتهای اورآل L’Oréal (تولید کننده لوازم آرایش) و دکاتلون Décathlon (تولید کننده البسه و تجهیزات ورزشی)، شرکت تولید انواع پنیر Bel تا کنون 50 میلیون یورو در کارخانه خود در
ایران سرمایه گذاری کرده زیرا در این زمینه، چشم انداز خوبی وجود دارد همچنین برای
شرکت Carrefour Hyperstar (احداث
فروشگاههای بزرگ زنجیره ای). گروههای خودرو سازی پژو و رنو که ایران را دردوران
تحریمها ترک نکرده بودند، موفق به راه اندازی مجدد فعالیتهای خود شده‌اند. در
مقابل، به گفته بازرگان فوق الذکر، "تازه واردها به پیچیدگی بازار ایران کم
بها میدهند. بخصوص که یک پتانسیل عظیم وجود دارد، اما در بلند مدت...".»
مطالب مارا در وبلاک های انجمن نجات ایران وخط سرخ مقاومت
