دکتر سامی خاطر استاد دانشگاه : ترس از دست دادن نفوذ، منطقه ای، علی لاریجانی رئیس شورای امنیت خامنه ای را به بغداد و بیروت کشاند
سایت الحوار المتمدن عراق- اربیل - سامی خاطر استاد دانشگاه مصر :ترس از دست دادن نفوذ، لاریجانی را به بغداد و بیروت کشاند
محور: سکولاریسم، دین سیاسی و نقد اندیشه دینی
خوانشی بر پیش‌زمینه‌ها و استراتژی‌های این سفر
در میانه اوت ۲۰۲۵، علی لاریجانی، دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی ایران، سفری منطقه‌ای و قابل‌توجه را آغاز کرد که شامل دو دیدار رسمی از بغداد و سپس بیروت بود؛ این اولین فعالیت دیپلماتیک او پس از تصدی این سمت به شمار می‌رود. آنچه این سفر را برجسته می‌کند، عبور آن از پل‌های ترس است: ترس از فرسایش نفوذ ایران در منطقه و افزایش فشارهای بین‌المللی و منطقه‌ای علیه «محور مقاومت».
می‌توان این عنوان را در چارچوب تنش‌های منطقه‌ای و فشارهای بین‌المللی علیه ایران تفسیر کرد. ترس از فروپاشی نظام ایران، انگیزه اصلی این سفرها بوده است. این ترس نه‌تنها از تهدیدات خارجی، بلکه از چالش‌های داخلی پیش روی ملاهای ایران ناشی می‌شود که آن‌ها را به تقویت روابط منطقه‌ای برای محافظت از خود واداشته است.
پیش‌زمینه‌های سفر
افزایش تنش‌های منطقه‌ای: ایران به دنبال تقویت اتحادهای منطقه‌ای خود برای مقابله با چالش‌های امنیتی و اقتصادی فزاینده و تهدیدات نظامی احتمالی است.
وضعیت داخلی: نظام ایران با چالش‌های داخلی بزرگی مانند اعتراضات مردمی و مطالبات اقتصادی روبه‌روست. رهبری نظام می‌کوشد با موفقیت در سیاست خارجی، مشروعیت داخلی خود را تقویت کند.
بغداد: پایه‌ریزی امنیت «فرامرزی» در میان پرسش‌های حاکمیتی
در بغداد، لاریجانی از امضای تفاهم‌نامه امنیتی با دولت عراق خبر داد که بر هماهنگی برای حفاظت از مرزهای مشترک متمرکز بود. این اقدام در حالی صورت گرفت که جایگاه ایران در عراق متزلزل شده و مطالبات عراقی برای محدود کردن سلاح به دست دولت شدت گرفته است. همچنین بحث‌هایی درباره قانونمند کردن وضعیت حشدالشعبی در چارچوب نهادهای دولتی مطرح است که نگرانی ایران را از کاهش ابزارهای نفوذش در عراق برانگیخته است. بنابراین، سفر لاریجانی به عراق را می‌توان تلاشی پیشدستانه برای تقویت حضور نمادین و امنیتی ایران و نشان دادن بازگشت نفوذی دانست که رو به افول بود.
بیروت: پاسخ به فشارهای انتقال تسلیحات و مقابله با نقض حاکمیت
لاریجانی پس از بغداد به بیروت رفت و با مقامات ارشد لبنان از جمله ژوزف عون، رئیس‌جمهور، و نبیه بری، رئیس پارلمان، دیدار کرد. این دیدارها در بستری از تنش‌های داخلی لبنان و دخالت‌های خارجی انجام شد. ژوزف عون به صراحت مخالفت خود را با هرگونه حضور مسلحانه خارج از کنترل دولت و دخالت‌های خارجی، از جمله اظهارات پیشین ایرانی که به‌عنوان فرقه‌گرایانه و توهین به حاکمیت لبنان تلقی شده بود، اعلام کرد.
در مقابل، هواداران حزب‌الله از سفر لاریجانی استقبال کردند که پیامی مستقیم در حمایت از ایران و متحدانش بود. اما انتقادات رسمی لبنان از آنچه دخالت آشکار و غیرقابل‌قبول خوانده شد، بالا گرفت.
به‌طور خلاصه، بیروت بستری برای مقاومت دیپلماتیک به منظور بازسازی نفوذ ایران فراهم کرد، اما در عین حال محدودیت‌های آشکاری برای این نفوذ نشان داد.
تحلیل استراتژیک: سفر ترس
این سفر پیامی دوگانه داشت: مقابله با «ترس» از دست دادن نفوذ در برابر برتری حاکمیت ملی بر ابزارهای غیررسمی و نگرانی از بسته شدن منافذ منطقه‌ای. این سفر، گامی تاکتیکی و دفاعی بود که نه از موضع قدرت، بلکه از منطق بقای سیاسی انجام شد.
در بغداد، این اقدام «امنیتی-نمادین» برای بازسازی روابط ایران و عراق بود. در بیروت، مواجهه‌ای داخلی-منطقه‌ای بود که نشان داد ایران هنوز از متحدانش دست نکشیده، اما با محدودیت‌های گسترش نفوذ، به‌ویژه در چارچوب معیارهای سیاسی و ملی لبنان، روبه‌روست.
دوافع سفر لاریجانی به بغداد و بیروت: پل‌های ترس و بازسازی موقعیت
علی لاریجانی در اولین گام دیپلماتیک خود پس از تصدی سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در میانه اوت ۲۰۲۵ سفری قابل‌توجه به بغداد و بیروت انجام داد. این سفر نه‌تنها یک پروتکل دیپلماتیک، بلکه اعلام صریح اولویت‌های تهران برای حفاظت از نفوذ رو به کاهش خود و ارسال پیام‌های قاطع به متحدان و دشمنان بود.
بازتأیید نفوذ در عراق: مقابله با چالش‌های داخلی و خارجی
بغداد، ایستگاهی کلیدی برای هر مقام ایرانی است که به دنبال تنظیم کارت‌های نفوذ منطقه‌ای باشد. سفر لاریجانی در زمانی انجام شد که صحنه عراق شاهد تنش‌های فزاینده‌ای بود:
فرسایش نفوذ سیاسی: گروه‌های شیعی نزدیک به ایران با چالش‌های فزاینده‌ای از سوی نیروهای سیاسی داخلی مواجه‌اند که خواستار استقلال تصمیم‌گیری ملی هستند و این امر، تسلط تهران بر صحنه سیاسی عراق را تضعیف می‌کند.
افزایش فشارهای آمریکا: با وجود خروج نسبی، ایالات متحده همچنان نفوذ اقتصادی و امنیتی مهمی در عراق دارد که فشار مداومی بر دولت عراق برای محدود کردن نقش ایران ایجاد می‌کند.
مقابله با نفوذ خلیج: تلاش‌های کشورهای خلیج، به‌ویژه عربستان، برای تقویت روابط با عراق و ارائه گزینه‌های اقتصادی جایگزین وابستگی به ایران، چالشی مستقیم برای منافع ایران است.
از این‌رو، سفر لاریجانی به دنبال تقویت هماهنگی با نیروهای متحد، ارائه حمایت سیاسی و ارسال پیامی بود مبنی بر اینکه تهران به‌راحتی از نفوذ خود در بغداد دست نخواهد کشید.
حمایت از «محور مقاومت» در لبنان: پیام چالش در برابر فشارها
انتقال لاریجانی از بغداد به بیروت، بر پیوستگی محور ایران و اهمیت آن به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از استراتژی امنیت ملی ایران تأکید دارد. انگیزه‌های سفر به لبنان را می‌توان چنین خلاصه کرد:
کاهش فشار بین‌المللی: حزب‌الله، مهم‌ترین متحد ایران در منطقه، با فشارهای بین‌المللی شدیدی از جمله تحریم‌های اقتصادی و سیاسی مواجه است که توانایی‌های مالی و نظامی آن را هدف قرار داده‌اند. سفر لاریجانی نشانه‌ای آشکار از حمایت تهران از حزب‌الله بود.
هماهنگی مواضع منطقه‌ای: با افزایش تنش‌ها در مرز لبنان با سرزمین‌های اشغالی فلسطین و شدت گرفتن گفت‌وگوهای تهدیدآمیز متقابل با رژیم صهیونیستی، این سفر به دنبال هماهنگی مواضع و یکپارچه‌سازی دیدگاه‌های تهران و حزب‌الله برای پاسخ هماهنگ به تحولات احتمالی بود.
نمایش قدرت در برابر دشمنان: بیروت، ویترین مهمی برای ایران برای نشان دادن توانایی خود در تأثیرگذاری بر درگیری‌های منطقه‌ای است. تهران از طریق سفر لاریجانی، پیامی به دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی خود، به‌ویژه اسرائیل و ایالات متحده، ارسال کرد که «محور مقاومت» همچنان قدرتمند و آماده رویارویی است.
استراتژی‌های سفر
هماهنگی مواضع: این سفر به هماهنگی مواضع سیاسی و امنیتی با متحدان ایران در بغداد و بیروت (حشدالشعبی در عراق و حزب‌الله در لبنان) اختصاص داشت.
حمایت از متحدان: لاریجانی در این سفر حمایت سیاسی و اقتصادی به متحدان ارائه کرد که نفوذ ایران در منطقه را تقویت و تداوم اتحادهایش را تضمین می‌کند.
ارسال پیام‌های سیاسی: این سفر پیام‌های سیاسی به ایالات متحده و اسرائیل داشت مبنی بر اینکه ایران قادر است نفوذ خود را در منطقه حفظ کند، با وجود فشارهای بین‌المللی.
نتیجه‌گیری: پل‌های ترس و بازسازی موقعیت
سفر علی لاریجانی به بغداد و بیروت بین ۱۱ تا ۱۳ اوت ۲۰۲۵، نه‌تنها یک تحرک دیپلماتیک روزمره، بلکه نشانه‌ای جدید از بحران نفوذ ایران بود که با چالش‌های داخلی و ملی مواجه است و می‌کوشد با تلاش برای مشروعیت‌بخشی امنیتی در عراق و دفاع از مواضع خود در لبنان از آن عبور کند. ایران در برابر مسیری دوگانه قرار دارد: اتحاد در محور (بغداد و بیروت) و مقاومت در برابر اقتدار ملی رو به رشد. مهم‌ترین نتیجه این است که ترس از انزوا و کاهش حمایت متحدان، محرک اصلی و انگیزه این سفر منطقه‌ای بود.
به‌طور خلاصه، سفر لاریجانی به بغداد و بیروت را می‌توان گامی استراتژیک و چندوجهی دانست. این سفر به دنبال ساختن پل‌های دیپلماتیک بر فراز «ترس‌های» تهران از فرسایش نفوذش بود و در عین حال، نشانه‌ای از بازسازی موقعیت ایران با تمرکز بر حفاظت از دستاوردهای گذشته و یکپارچه‌سازی متحدان «محور مقاومت» برای مقابله با موج فزاینده فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی بود.
🟢 # مرگ_بر_خامنه‌ای
🍏# مجاهدین_خلق ایران # کانونهای شورشی
🌳 # مریم رجوی #ایران
🌻 پیوند این بلاک با توئیتر BaharIran@ 7
