پیروز باد ۱۶آذر روز دانشجو، روز آزادگی و نماد آزادیخواهی دانشجویان
۱۶آذر روز دانشجو، روز آزادگی و نماد آزادیخواهی دانشجویان است. روزی که همواره یادآور خیزش و قیام دانشجویی شده و در دل دانشجویان و، مردم و تاریخ ایران نقش بسته است.
در این روز دانشجویان آزاده دانشگاه تهران، در اعتراض به کودتای ۲۸مرداد بر علیه دولت دکتر مصدق به صحن دانشگاه آمدند.
سه ماه پیش از آن، دولت ملی دکتر محمد مصدق ساقط شده بود.
آنوقت هم حاکمیت فکر میکرد که همه چیز تمام شده و مملکت امن و امان است.
اما دانشجویان دانشگاه تهران، با اعتراض شجاعانه خود، حرف اصلی مردم ایران را در یک حرکت اعتراضی نشان دادند.
شهادت دانشجویان
در جریان این حرکت اعتراضی، سه نفر از دانشجویان قهرمان، به نامهای” احمد قندچی“ ، ”مصطفی بزرگ نیا“و ”شریعت رضوی“ در روز ۱۶آذر سال ۳۲به ضرب گلوله های شاه به شهادت رسیدند. از آن پس، ۱۶آذر به‌عنوان روز دانشجو، به روز مقاومت، اعتراض و اعتصاب علیه دیکتاتوری تبدیل گردید.
شانزدهم آذر ۳۲ گرچه نقطه عطفی در جنبش دانشجویی بود، ولی آن سرفصل، خود، حاصل دهها سال مقاومت و خیزش دانشجویان است که شروعش به انقلاب مشروطه بازمی‌گردد، به این ترتیب عمر خیـزشهای دانشجویی به یکصدسال می‌رسد.
یک قرن مبارزه در مقابل دیکتاتورها که در آن، دانشگاه همواره گاهوارهٴ نسل پیشتاز مبارزه مردم ایران بوده. و طی چهار دهه اخیر، پشتیبان معترضین و مبارزین بوده است.
اولین حضور مؤثر دانشجویان، درپاییز سال ۱۳۲۸ در بحبوحه تلاشهای دکتر مصدق، دانشجویان انقلابی دانشگاه تهران با تشکیل ”جبهه دانشجویان ملی و آزادیخواه“ به یاری جنبش ضداستبدادی مردم ایران شتافتند. د
و سال بعد، درگرماگرم قیام ۳۰تیر ۱۳۳۱ در حمایت از دولت ملی دکتر مصدق، خیابانهای تهران، شاهد حضور دانشجویان پیشتاز و قهرمانی بود که ”یا مرگ یا مصدق“ را فریاد می‌زدند.
پس از کودتای ۲۸مرداد۳۲، اعتراضهای دانشجویان خاموش نماند. در روز ۱۶مهر۳۲ بیش از دوهزار تن از دانشجویان دانشگاه تهران، در اعتراض به دستگیری و محاکمه دکتر مصدق، در سه نقطه تهران (خیابان فردوسی، خیابان پهلوی و چهار‌راه قوام ) با شعار «مصدق پیروز است» راهپیمایی کردند.
در این روز هزاران اعلامیه در پشتیبانی از مصدق در تهران پخش شد.
این تظاهرات با هجوم مأموران نظامی و زخمی‌شدن و دستگیری عده‌یی از دانشجویان روبه‌رو شد.
دادگاه مصدق و اعتراض دانشجویان
روز ۱۷آبان۳۲، نخستین جلسه دادگاه دکتر مصدق در پادگان سلطنت‌آباد تهران تشکیل شد.
چند روز بعد، در روز ۲۱آبان، دانشگاه، مدارس و بازار تهران در اعتراض به این محاکمه بسته شدند و طرفداران مصدق در دانشگاه تهران و خیابانهای مرکزی شهر، از جمله ناصرخسرو، خیام، بوذرجمهری، پهلوی، شاه‌آباد و بهارستان، راهپیمایی کردند.
این راهپیماییها نیز با یورش مأموران حکومت نظامی روبه‌رو شد وعده‌یی از مردم دستگیر شدند.
روز ۱۴آذر۳۲ دولت زاهدی طی اعلامیه‌یی، تجدید رابطه سیاسی ایران و انگلیس را، که به‌دستور دکتر مصدق در ۳۰مهر۳۱ گسسته شده بود، اعلام کرد:
در شامگاه همان روز سپهبد فضل‌الله زاهدی، رئیس دولت کودتا، طی پیامی که در ساعت ۹شب از رادیو تهران پخش شد، قطع رابطه سیاسی با انگلستان و بسته‌شدن سفارتخانه‌های دوطرف را عملی زیان‌آور توصیف کرد، چون:
«… علاوه بر این‌که پیشرفتی در قضیه نفت و رفع اختلافات موجود با شرکت سابق حاصل نشد، مشکلاتی نیز ایجاد گردید…»
دانشجویان، بازاریها و قشرهای مختلف مردم در تهران علیه تجدید رابطه با انگلیس اعتراض کردند.
اعتراضها در دانشگاه تهران، در حالی شکل گرفت که دانشگاه تحت کنترل دائمی مأموران حکومت نظامی بود، مأموران نظامی برای ضرب‌وشتم یا توقیف دانشجویان به محوطه دانشگاه یا به کلاسها وارد می‌شدند، ولی قادر به سرکوب فریادهای اعتراض، به‌ویژه در دانشکده فنی و حقوق دانشگاه تهران، نبودند.
اندکی پس از صدور اعلامیه دولت درباره تجدید رابطه با انگلیس، دنیس رایت، کاردار سفارت انگلیس، برای تحویل گرفتن سفارتخانه دولت متبوعش به تهران وارد شد.
قرار بود در همان روزها نیکسون، معاون آیزنهاور، رئیس‌جمهوری آمریکا، نیز در اوج اعتراضهای مردم نسبت به محاکمه و محکوم شدن دکتر مصدق، با یک هیأت اقتصادی، سیاسی و نظامی به تهران وارد شود.
درماه های پس از کودتای ننگین ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲،دانشجویان آگاه و میهن‌پرست که همچنان به دکتر محمد مصدق پیشوای نهضت ملی ایران عشق می‌ورزیدند، در اعتراض به سفر نیکسون به ایران، دست به تظاهرات اعتراض‌آمیزی زدند چرا که نقش دولت وقت آمریکا در سرنگون کردن حکومت ملی دکتر مصدق بر کسی پوشیده نبود و نیکسون نیز به منظور تدارک قراردادهای کنسرسیوم با رژیم نامشروع کودتا به ایران آمده بود.
برای شاه مهم بود که در چنان شرایطی وانمود کند که بر اوضاع مسلط است و مقاومت مردم را سرکوب کرده است، از این رو نظامیان و چتربازان خود را برای سرکوب حرکت اعتراضی دانشجویان به دانشگاه تهران فرستاد.
متقابلاً دانشجویان آزاده در برابر تفنگهای آماده شلیک مزدوران شاه سینه سپر کردند. در نتیجه ۳ تن از دانشجویان قهرمان دانشکده فنی، به نام های احمد بزرگ‌نیا، مصطفی قندچی و شریعت رضوی، به ضرب گلوله به شهادت رسیدند.
اما ریختن خون آنها باعث شد که از همان روز سنت مقاومت، تسلیم‌ناپذیری و آزادیخواهی در دانشگاه‌های ایران بنیان نهاده شد، دانشگاه سنگر آزادی نام گرفت و ۱۶ آذر، به عنوان روز دانشجو، همه ساله به روز مقاومت و اعتصاب علیه دیکتاتوری حاکم تبدیل گردید.
پیش بسوی قیام سراسری ، ما بر اندازیم# شهرهای ایران اعتصاب # تظاهرات#
سرنگونی # اتحادوهمبستگی مرگ_بر_دیکتاتور #IranRegimeChange
