میرزا کوچک خان؛ آغازگر نبرد مسلحانه علیه استبداد سلطنتی - به مناسبت سالگرد شهادت انقلابی بزرگ کوچک خان جنگلی
یازده آذرماه ۱۳۰۰ یاد آور شهادت میرزا کوچک خان سردار بزرگ ایران زمین است. در این روز نیز یک بار دیگر ایران عزیز یکی از قهرمانان ملی اش را در جریان همسویی ارتجاع و استعمار از دست داد. او یکی از مبارزان برجسته انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل علیه دولت وابسته قاجار بود. میرزا کوچکخان در قیام مشروطهخواهان رشت علیه محمدعلی شاه قاجار نقش فرماندهی یک دسته از مشروطهخواهان را بر عهده داشت، که به فتح تهران در ۲۵ تیر ۱۲۸۸ انجامید. پس از فتح تهران، وی به گیلان بازگشت و گروهی از مبارزان مخالف دخالتهای روسیه تزاری در شمال ایران تشکیل داد.
میرزا کوچک خان و سودای آزادی
در زمان بازگشت محمدعلی شاه از روسیه به ترکمن صحرا برای بازپسگیری تاج و تخت، میرزا کوچکخان به همراه گروهی از مدافعان مشروطه برای مقابله با شاه به ترکمن صحرا رفت. در این نبرد، تیر به شانه میرزا اصابت کرد و او به اسارت قوای روسی حامی محمدعلی شاه درآمد. در دوران جنگ جهانی اول، میرزا کوچکخان و همفکرانش در جنگلهای تولم مستقر شدند و مبارزهای علیه اشغالگران آغاز کردند. این نبرد تا شهادت میرزا کوچکخان در ۱۱ آذر ۱۳۰۰ ادامه داشت.
نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک خان یکی از نخستین جنبشهای پارتیزانی بعد از انقلاب مشروطیت ایران است. این جنبش به سال ۱۲۹۴ شمسی آغازشد و ۷ سال ادامه یافت. جنبش جنگل برپایه عواطف میهن پرستانه و آزادیخواهانه راهبران و اعضای خود شکل گرفت. این جنبش بتدریج و با انعقاد قراردادهای منحوس ۱۹۰۷م (تقسیم ایران بین روسیه و انگلستان) و ۱۹۱۹ معروف به قرار داد وثوق الدوله (تقریباً تمامی امورکشوی ولشکری ایران زیر نظر انگلیسیها قرارگرفت) بصورت یک جنبش و حرکت میهن پرستانه شدید برضد این قراردادها درآمد.
نهضت جنگل در سالهای آخر موجودیت خود بشکل جنبشی سوسیالیستی، با افکار وعقاید ملی و میهن پرستانه درآمده بود. میرزا کوچک خان که مشروطه خواهی پاکدل بود، ابتدا با همکاری سالارفاتح، طرح عملیات شمال را ریخت. اما چون سالارفاتح درسفر به شمال و انجام طرح مردد و اندیشناک شد.کوچک خان به تنهایی وازراه تنکابن به همراهی رسول گنجهای ، سعید آقائی و چند تن دیگر به شمال رفته، مبارزات را شروع کردند.
مرحله دوم «نهضت جنگل»
میرزا کوچک خان یارانی مثل دکترحشمت، حاجی کسمائی، خالو قربان، معین الرعایا و سرانجام احسانالله خان را همراه خود ساخته بود و با چند تفنگ و مقداری فشنگ اساس این جنشب شکوهمند را پایه ریزی کرده بودند.
میرزا کوچک خان که بود؟
در ۱۴ خرداد ۱۲۹۹ شمسی، یونس استادسرایی معروف به میرزا کوچک خان جنگلی در روند مبارزات خود شهر رشت را فتح و اولین جمهوری را در ایران پایهگذاری کرد.
میرزا در سال ۱۲۵۷ در رشت چشم به جهان گشود. تحصیلات خود را در مدرسه علمیه و مدرسه جامع شهر رشت گذراند.
پس از آن تحصیلات خود را در شهر قزوین ادامه داد. بعد از آن نیز مدتی در مدرسه محمودیه تهران به تحصیل پرداخت.
شرکت در نهضت مشروطه و فتح قزوین
دوران جوانی میرزا همزمان با دوران شکلگیری نهضت مشروطیت در ایران بود. وی در واقعه مشروطیت به انقلابیون جبهه شمال پیوست و در فتح قزوین شرکت داشت. مدتی به دست روسها به تبعید فرستاده شد و در سال ۱۲۹۳ به رشت بازگشت.
دیدن ظلم و ستمی که بر مردم میرفت میرزا را بر آن داشت تا با دوستان خود مجددا دست به قیام بزند.
میرزای جنگلی بعد از تجمیع قوا به لوشان رفت و قیام خود را همزمان با جنگ جهانی اول از آنجا شروع کرد.جنبش اول جنگل قیامی بود که از تظلمخواهی مردم علیه قوای بیگانه روس و انگلیس که در جنگ جهانی اول ایران را اشغال کرده بودند، نشات میگرفت.
بعد از درگیریها زیاد بین جنبش جنگل و قوای روس، نیروهای جنبش جنگل پراکنده شده و مجددا بعد از عقبنشینی روسها از برخی مناطق، جمع شده و جنبش دوم جنگل را ایجاد کردند.
اعلام اولین جمهوری در ایران توسط میرزا کوچک خان
روند مبارزات میرزا کوچک سرانجام به ورود میرزا کوچک خان در روز ۱۴ خرداد ۱۲۹۹ به شهر رشت انجامید، و ۲ روز بعد از آن میرزا کوچک خان حکومت موقت جمهوری گیلان را تشکیل داد.
بعد از تشکیل جمهوری، میرزا کوچک خان مرامنامه جنگل را منتشر میکند که مبنای آن بر اساس قسط و مساوات بین مردم در جمهوری تازه تاسیس بنا شده بود.
میرزا کوچک خان جنگلی تسلیم ناپذیر
بعد از تهاجم نیروهای استبداد به جنبش تازه بنیاد جنگل برخی یاران میرزا کوچک خان پراکنده شدند. با تسلیم شدن خالوقربان، معین الرعایا و گریختن احسانالله خان، میرزاکوچک خان به صومعه سرا پناه برد و در آنجا در فکر تجدید قوا بود.
در آن زمان که رضاخان در فکر از میان برداشتن سلسله قاجاریه بود بسیار علاقهمند بود افراد محبوبی چون میرزا کوچک خان جنگلی را به سمت خود جذب کند. به همین دلیل افراد مختلفی را برای تطمیع میرزا کوچک خان با وعدههای مختلف به نزد او فرستاد اما میرزا کوچک هرگز آرمان آزادی مردم و میهن را طعمه استبداد نکرد و تسلیم ناپذیر باقی ماند.
شهادت میرزا کوچک خان
رضا خان همراه با خیل بزرگی از لشکریان استبداد برای تسخیر آخرین خانه آزادی به سمت جنگلهای گیلان لشکرکشی کرد . او نیروهای جنگل را محاصره کرد. به دلیل تشتتی که در جنبش جنگل به دلیل خیانت برخی یاران میرزا اتفاق افتاد، نیروهای جنبش نتوانستند در مقابل قوای استبداد مقاومت کنند. برخی یاران میرزا پراکنده شده و او با چند تن از یاران وفادارش مثل گائوک آلمانی به اعماق جنگل رفتند.
میرزا کوچک خان قصد داشت به تالش رفته و نزد عظمت خانم فولادلو که همواره از وی حمایت میکرد برود. اما در برف و بوران گرفتار شده و سرانجام زیر فشار سرما و برف در روزجمعه ۱۱ آذر ۱۳۰۰ در حالی که هوشنگ (گائوک) را به کول گرفته بود از پا درآمده و به شهادت رسید.
سر میرزا کوچکخان توسط محمدخان سالار شجاع بریده شد و سپس توسط خالو قربان به تهران نزد رضاخان فرستاده شد. مردم جسد بدون سر میرزا را با شیون و گریهی بسیار بخاک سپردن. سر میرزا به دستور رضاخان در گورستان حسنآباد دفن شد. اما یاران وی آنرا مخفیانه به رشت منتقل کردند. در ادامه پیکر میرزا نیز به رشت منتقل و در کنار سر در محلی به نام سلیمان داراب به خاک سپرده شد.
دلیل شکاف درون جنبش جنگل چه بود؟
جنبش جنگل با عقیده اجتماعی و دکترین اقتصادی و سیاسی واحدی بنا نشده بود. به همین دلیل برغم اینکه میرزا کوچک جنگلی رهبری پاکباز و خستگی ناپذیر بود، اما یارانش با او همراه نبودند و این به اختلاف درونی و درنهایت به انشعاب در جنبش منجر شد؛
بهمین دلیل دراولین برخورد «انقلابیون به اصطلاح «شوروی» با قیام کنندگان جنگل و تبلیغات شدید و سریع آنها سبب شد که نفوذ مسلک کمونیستی درنهضت جنگل نفوذ کند. و این مسلک درمیان جنگلیها انشعاب و دودستگی عمیق وقطعی بوجود آورد.
چند ماه پس ازورود کمونیستهای حزب عدالت گیلان جنگلیها به دودسته تقسیم شدند:
۱ ـ دستهای متمایل به سوسیالیزم و کمونیزم با رهبری پنهانی «اوکف» و رهبری ظاهری احسان الله خان شدند
۲ ـ دستهای دیگر، معتقد به میرزا کوچک خان و سران جنگل و ادامه خط مشی مقاومت بود.
و همین امر درکنار سرکوب بیرحمانه جنبش توسط رضاخان به فروپاشی و شکست جنبش جنگل انجامید.
🟢 # مرگ_بر_خامنهای
🍏# مجاهدین_خلق ایران # کانونهای شورشی
🌳 # مریم رجوی #ایران
🌻 پیوند این بلاک با توئیتر BaharIran@ 7
