لوموند مارس2016:
مانور رعد شمال
عربستان سعودی قدرت نظامی خود
را به نمایش میگذارد
پیام مانوورهای موسوم به «رعد
شمال» که به لحاظ ابعاد بی سابقه است، اساسا خطاب به ایران است
«عربستان سعودی با
برگزاری مانوور نظامی «رعد شمال» مشخصا خواسته ضربه چشمگیری وارد کند. این تمرینهای
نظامی در ابعاد گسترده که از یک ماه پیش در شمال شرق کشور برگزار میشود، روز جمعه
11 مارس در میان غرش جنگنده های اف-15 سعودی به پایان رسید. هواپیماها بر فراز ورزشگاه
حفر الباطن، یک شهر پادگانی که سربازان و ستونی از تجهیزات زرهی متعلق به بیست کشور
مختلف از برابر ملک سلمان رژه رفتند، به پرواز در آمدند. یک نمایش قدرت که بوضوح ایران،
همسایه بزرگ منفور پادشاهی وهابی، را هدف قرار داده بود.
در این مانوورها که بعنوان بزرگ
ترین تجمع نیروهای مسلح در خلیج از زمان عملیات «توفان صحرا» در سال 1991 متعاقب تهاجم
عراق صدام حسین به کویت توصیف شده، ده ها هزار سرباز شرکت داشتند که عمدتا از کشورهای
خاورمیانه (عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، قطر، عمان، بحرین، اردن، مصر)
و همچنین مغرب عرب (مراکش و تونس)، آفریقا (سنگال، چاد، جیبوتی، سودان، موریتانی، کومور،
جزیره موریس) و آسیا (مالزی، مالدیو و پاکستان) به محل انتقال یافته بودند.
از گزارشهای مطبوعات محلی که
از بکاربردن اغراق آمیز ترین توصیفات ابایی ندارند، تا روزنامه نگاران خارجی که تعداد
زیادی ویزا برایشان صادر شده بود، تا مراسم پایانی که به صورت میلیمتری برنامه ریزی
گردیده بود و حجم عظیم مهمات بکار گرفته شده در نبردهای فرضی، از هیچ تلاشی برای دادن
یک بازتاب استثنایی به این مانوورها فروگذار نشده بود. حتی به بهای اغراق در آمار و
ارقام : مثلا رسانه های سعودی ابتدا از شرکت 150000 سرباز صحبت میکردند، اما ناگهان
بدون دادن توضیح قانع کننده، رقم سربازان شرکت کننده را تا 350000 تن بالا بردند. این
ارقام را سایت انگلیسی «جینز» Jane’s، متخصص امور دفاعی، غیر واقعی توصیف کرد و از جمله
نوشت که مانوور «ستاره درخشان» (« Brightstar ») در سال 1999 در مصر
که بیش از 73000 نظامی از 11 کشور در آن شرکت کرده بودند، گسترده تر از «رعد شمال»
بوده است.
ائتلاف کشورهای سنی
لذا کشور میزبان مانوورها این
بار در فقدان رکورد شکنی، دست کم نمایش بی نقص و دقیقی را به اجرا گذارد. رجال خارجی
مدعو که روز پنجشنبه در یک جایگاه بزرگ با سقف سفید در میان بیابان گرد آمده بودند،
مانند عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر، و نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، شاهد بازسازی
خیره کننده صحنه های جنگ بودند. عملیاتی از جمله آزاد سازی گروگانها با هلیکوپتر توسط
نیروهای ویژه، حملات شیرجه ای ای شکاری-بمب افکنهای «تایفون»
(Typhoon)، پرواز هلیکوپترهای آپاچی با فاصله
کم از زمین که بارانی از راکت بر تپه های شنی بیابان فرو ریختند، آتشباری با توپخانه
سبک و سنگین و...
در پایان این نمایش تماشایی
سه ساعته، افق از پرده ای از دود خاکستری پوشیده شده بود. وابسته نظامی یک کشور غربی
گفت : «من در چندین مانوور نظامی ناتو شرکت کرده ام، اما هرگز تا این حد مهمات شلیک
شده در مدت زمانی به این کوتاهی ندیده بودم. آنها واقعا چشم و گوشمان را اشباع کردند».
اما کارشناس دیگری محتاطانه تر میگوید : «شکی نیست که نمایش خیره کننده ای بود. اما
مهم تمرینها و عملیاتی است که پیش از نمایش پایانی و در جریان مانوورهای جنگی به معنی
واقعی کلمه گذشته که کسی ندیده و ما هم هیچ اطلاعاتی درباره چند و چون آنها نداریم».
هدف رسمی اعلام شده، تست کردن
قابلیت عملیاتی مشترک و متقابل بیست ارتش شرکت کننده بود که اکثرا در ائتلاف اسلامی
علیه تروریسم که محمد بن سلمان، فرزند پادشاه و وزیر دفاع، در ماه دسامبر تشکیل آن
را اعلام کرد، عضویت دارند. این ائتلاف کشورهای سنی که تا کنون به یک طبل تو خالی میمانست،
به یمن این مانوورها کم کم موجودیت ملموسی پیدا میکند. 34 کشور عضو ائتلاف پیش بینی
کرده اند پیش از پایان ماه جاری، برای نخستین بار نشستی در عربستان ترتیب دهند. سازمان
«دولت اسلامی» [داعش] به چندین حمله تروریستی خونین در خاک سعودی دست زده که آخرین
بار علیه یک مسجد شیعیان در اواخر ژانویه بوده است.
اما پیام مانوور «رعد شمال»
بخصوص خطاب به ایران بود. آل سعود هم اکنون در دو کشور منطقه (سوریه که ریاض از طریق
گروههای متحد خود، علیه رژیم بشار اسد مورد حمایت شبه نظامیان شیعه هوادار تهران، از
جمله حرب الله لبنان، میجنگد، و یمن که هواپیماهای سعودی از یک سال پیش شورشیان حوثی
متعلق به فرقه زیدیه، شاخه ای از تشیع، که
مورد حمایت سیاسی ایران قرار دارند، را بمباران میکنند)، در نوعی وضعیت جنگی غیر مستقیم
بسر میبرد.
«موضع تهاجمی تر»
از اوایل سال جاری و متعاقب
تخریب و آتش زدن سفارت سعودی در تهران به تلافی اعدام یک ناراضی شیعه مشهور عربستان،
تنش بین دو رقیب روز بروز بالاتر گرفته است. روز جمعه، اتحادیه عرب، زیر فشار ریاض
حزب الله را یک سازمان تروریستی اعلام کرد.
همزمان، یک نظامی بلند پایه
سعودی که در جریان رژه حفرالباطن نقش «سخنگوی وفادار» را ایفا میکرد، کرارا علیه «ایرانیهای
تهران و اعضاء حزب الله که به اراضی ما حمله میکنند» شعار میداد. اظهارات وی گویای
ذهنیت کنونی رهبران سعودی برغم تکذیبهای سخنگوی ارتش است که سه روز پیش تر، بدون اینکه
کسی را قانع کند، قسم میخورد که «"رعد شمال" ایران را هدف قرار نداده است».
ژان-مارک ریکلی Jean-Marc Rickli، استاد
کینگز کالج لندن و متخصص مسائل امنیتی خلیج، میگوید : «مانوورهای امسال مبین موضع تهاجمی
تری است که سلمان و پسرش درپیش گرفته اند. این پیامی است برای تهران و همچنین شیوه
ای برای ریاض جهت وارد آوردن فشار بر متحدان آمریکایی و اروپایی خود در لحظاتی که بنظر
میرسد فشار بر بشار اسد را کاهش داده اند و او با کمک روسها روز بروز به پیشرویهای
بیشتری در صحنه نائل میشود».
ریاض در اوایل
فوریه اعلام کرد آماده است در کادر ائتلاف ضد داعش تحت رهبری آمریکا نیروهای ویژه خود
را به سوریه اعزام کند، اما با این امید ضمنی که استقرار نیروهای مزبور بیشتر به شورشیان
ضد اسد کمک کند. هر چند واشینگتن از این ابتکار استقبال کرده، اما بعید است به نتیجه
برسد، زیرا کاخ سفید اولویت را به مذاکرات بین طرفهای سوری میدهد که قرار است روز دوشنبه
14 مارس از سر گرفته شود. دقیقا برای تدارک همین مذاکرات است که جان کری...روز جمعه
به ریاض سفر کرد.»
